Emerytury mundurowe
   
Gazeta Wyborcza, autor: LESZEK KOSTRZEWSKI

Będą zmiany. Policjanci i żołnierze będą musieli pracować jak reszta Polaków, do 60. (kobiety)i 65. (mężczyźni) roku życia. Kto zachowa stare przywileje, a kto dostanie już nowe świadczenie?

Pod koniec stycznia br. premier Donald Tusk i minister Michał Boni przedstawili plan konsolidacji i rozwoju. To założenia reform, które rząd chce przeprowadzić w najbliższych latach. Po co? Między innymi, by zmniejszyć wydatki budżetu państwa. Rząd szuka każdej złotówki, bo zależy mu na szybkim wprowadzeniu euro. A do tego finanse publiczne muszą być trzymane w ryzach. Jedna z najważniejszych zmian w planie dotyczy właśnie służb mundurowych. I - nie ma co ukrywać - oznacza ona dłuższą służbę. Ale, jak tłumaczy rząd, zrównanie wieku emerytalnego mundurowych i cywilów jest sprawiedliwe.

„W związku z objęciem nowymi regulacjami żołnierzy i funkcjonariuszy rozpoczynających służbę od 2012r., należy oczekiwać, że wygaszenie systemu zabezpieczenia emerytalnego służb mundurowych nastąpi do roku 2040 (w tym roku przejdzie na emeryturę ostatni ubezpieczony w obecnym systemie). Oszczędności dla finansów publicznych, które pojawią się głównie po roku 2020, w 2060 r. wyniosą nawet 16-17mld (w cenach z 2009r.)“ -czytamy w planie konsolidacji i rozwoju.

POLICJA

Emerytury policji, a także funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW),Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego (CBA),Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, UOP i Służby Więziennej wypłaca Zakład Emerytalno-RentowyMSWiA (ZER).
Pobiera je ok. 130 tys. osób, a średnia emerytura policyjna to ok. 3 tys. zł brutto.
Świadczenie przysługuje po 15 latach służby. Ile dostaniemy, zależy od wysokości naszej ostatniej pensji oraz dodatków i nagród rocznych:

emerytura po 15 latach służby to 40 proc. ostatniej pensji,
za każdy dodatkowy rok służby świadczenie rośnie o 2,6 proc. ostatniej pensji.

Jeśli przed wstąpieniem do służby pracowaliśmy w cywilu, dolicza się nam też lata pracy w cywilu. Ile? Za każdy dodatkowy rok -2,6 proc. ostatniej pensji. Uwaga! Taki wskaźnik przysługuje za maksymalnie trzy lata. Każdy następny rok pracy poza służbą to tylko 1,3 proc. Jeszcze mniej - bo tylko 0,7 proc. dodatkowo do emerytury - dostanie za okres nieskładkowy w cywilu.

Ważne! Ci, którzy wstąpili do służby po 1 stycznia 1999 r., z MSWiA dostaną emeryturę tylko za czas służby. Za okresy pracy przed jej podjęciem (poza służbami mundurowymi) to ZUS (a nie MSWiA) wypłaci świadczenie.
Maksymalna emerytura mundurowa to 75 proc. ostatniej pensji. Aby ją dostać, trzeba służyć 28,5 roku.

DORABIANIE DO EMERYTURY

Policjanci mogą pracować na emeryturze, ale obowiązują ich limity. Jeśli dorobią do emerytury:

do 70 proc. średniej pensji (do końca lutego 2010 r. to 2179,70 zł brutto), świadczenie będzie im wypłacone w całości; więcej niż 70 proc. średniej pensji (ale mniej niż 130 proc.), świadczenie będzie zmniejszone o taką kwotę, o jaką przekroczyli określony limit, jednak nie więcej niż o 25 proc. emerytury;
ponad limit 130 proc. średniej pensji (do końca lutego 2010 r. to 4048,10 zł brutto), dostaną świadczenie zmniejszone o 25 proc.

Ważne! Masz pytania? Skontaktuj się z Zakładem Emerytalno-Rentowym MSWiA, ul. Pawińskiego 17/21,02-106 Warszawa; tel. 22 602 81 36; 22 602 81 92; faks: 22 825 49 79 lub e-mail: zer@zer.mswia.gov.pl. 

REFORMA

Jeszcze rok temu projekt zmian w emeryturach przygotowany przez MSWiA zakładał, że policjanci będą mieli prawo do emerytury w wieku 55 lat (kobiety i mężczyźni) po przepracowaniu 25 lat (a nie 15 lat - jak jest teraz). Kolejna zmiana zakładała wydłużenie pracy o 5 lat, czyli emerytura miała przysługiwać po 20 latach służby. Najnowsza propozycja jest najbardziej radykalna.

Zakłada ona, że żołnierze i policjanci przyjęci do służby po 2011 r. będą objęci powszechnym systemem emerytalnym. A to oznacza służbę do 60. (kobiety) lub 65. roku życia (mężczyźni). Emerytura mundurowych będzie też zależeć od odłożonych składek, a nie - jak dotychczas - od ostatniej pensji.

Część policyjnej składki emerytalnej będzie wpłacana na indywidualne konto obsługiwane przez ZUS, a druga część -na wybrany OFE. Emeryturę będą wypłacały i ZUS (I filar), i OFE (II filar).

Zarówno emerytura z ZUS, jak i z OFE będzie liczona po nowemu, zgodnie z zasadą: ile uzbierasz składek, tyle emerytury dostaniesz. W momencie przejścia na emeryturę suma zgromadzonych składek zostanie podzielona przez tzw. statystyczną długość życia w miesiącach (te dane dostarczy GUS). Wynikiem podziału będzie emerytura.

Przykład. Jeśli pan Wiesław do policji wstąpi w2012r., w wieku 20 lat, podlegać będzie nowym przepisom. Emeryturę dostanie, gdy skończy 65 lat (w2057r.). Załóżmy, że do 2057r. na koncie emerytalnym w ZUS uzbiera 300 tys. zł i w tym samym roku odejdzie na emeryturę. Załóżmy ponownie, że według GUS 65-letnimężczyzna - statystycznie - przeżyje jeszcze 200 miesięcy. 300tys. dzielimy więc przez 200. Emerytura pana Wiesława wyniesie 1500zł. Ale pan Wiesław dodatkowo uzbierał też 100 tys. w OFE.

Tu emeryturę wyliczamy podobnie - dzieląc sumę składek (100tys.) przez przewidywalną długość życia (200miesięcy). Wynik -500zł.

Tak więc emerytura pana Wiesława przy powyższych założeniach w2057r. wyniesie 2 tys. zł (1500zł z ZUS i 500zł z OFE).

Wysokość nowej emerytury mundurowej będzie zależała od tego, jak OFE zainwestuje składki, a także jaka będzie waloryzacja (coroczna marcowa podwyżka świadczeń przeprowadzana przez ZUS, uzależniona od inflacji  wzrostu płac).

Uwaga! Rząd planuje stworzenie specjalnych programów finansujących przekwalifikowanie żołnierzy i policjantów po 40.-45.roku życia.

Ważne! Obecni policjanci nie mają się czego bać. Planowana reforma ma wejść w życie od 1 stycznia 2012 roku i będzie dotyczyć tych, którzy zgłoszą się do służby od tej daty.

10 marca szefowie MSWiA mają przedstawić związkowcom projekt założeń reformy. Odpowiednie ustawy mają być gotowe jeszcze w tym roku.

Antoni Duda, przewodniczący związku zawodowego policjantów, zapewnia, że zgody związków nie będzie. -Rząd nas oszukał. Wcześniej wynegocjowali z nami wydłużenie pracy o5 lat, atu nagle słyszymy, że mamy pracować do 60 czy 65 lat. Nie poprzemy tych rozwiązań -mówi Duda. I wymienia argumenty za osobnym systemem emerytalnym dla policjantów.

Po pierwsze -bardzo mało zarabiają (średnio-według Dudy - ok. 2 tys. zł) i wcześniejsza emerytura to jest jeden z powodów, dla których wybierają służbę. Po drugie -często zmieniają miejsce służby, co wiąże się z uciążliwymi przeprowadzkami. Po trzecie - praca w policji wymaga zwiększonej koncentracji  isprawności psychofizycznej. Po czwarte zaś - podlegają bardzo rygorystycznym przepisom. Za odmówienie wykonania rozkazu grozi im postępowanie dyscyplinarne. Duda dodaje: -W cywilu nie ma takich wymogów i obostrzeń, dlaczego więc mamy być w systemie powszechnym i podlegać tym samym prawom emerytalnym co cywile? Przez wprowadzanie takich rewolucji funkcjonariusze będą rezygnować ze służby.

STRAŻACY

Państwowa Straż Pożarna ma identyczne przepisy jak policjanci. Nie może być zresztą inaczej -strażakom świadczenia wypłaca Zakład Emerytalno-Rentowy MSWiA.

Strażakom - jest ich w kraju ok. 31 tys. - też przysługuje emerytura po 15 latach służby. Dostają wtedy 40 proc. ostatniej pensji, a za każdy kolejny rok służby - dodatkowo 2,6 proc. podstawy.

Planowana przez MSWiA reforma emerytur mundurowych ma objąć również ich. Przyjęci do służby od 2012 r. będą musieli pracować dłużej -do 60./65. roku życia (kobiety/mężczyźni).

WOJSKO

Emerytury żołnierzom wypłaca z budżetu państwa Ministerstwo Obrony Narodowej (MON). W 2008 r. na emeryturze było ponad 105 tys. byłych wojskowych, a średnia wojskowa emerytura wynosi ok. 3 tys. zł brutto.

Podobnie jak policjanci wojskowi przechodzą na emeryturę po 15 latach służby. Wysokość emerytury zależy od wysokości ostatniej pensji:

Po 15 latach służby - 40 proc. ostatniej pensji.
Za każdy dodatkowy rok służby dolicza się 2,6 proc. podstawy wymiaru (czyli ostatniej pensji).

Praca w cywilu przed służbą jest zaliczana do emerytury identycznie jak wprzypadku policji.
Emeryturę podwyższa się m. in. o: 2 proc. podstawy wymiaru (pensji) za każdy rok służby pełnionej bezpośrednio: w składzie personelu latającego na samolotach naddźwiękowych; w składzie załóg okrętów podwodnych; w charakterze nurków i płetwonurków; w zwalczaniu fizycznym terroryzmu.

Emeryt wojskowy ma prawo dorobić sobie do emerytury podobnie jak emeryt cywilny. Ile? Obowiązują limity analogiczne do policyjnych (patrz akapit o dorabianiu).

Uwaga! Na pytania o wojskowe emerytury odpowiada departament spraw socjalnych MON, al. Niepodległości 218, 00-911Warszawa, tel. 22 621 96 34.

REFORMA TEŻ W WOJSKU

Rząd zapowiada, że zmienią się zasady przechodzenia na emeryturę wojskową. Tu też w pierwszej wersji zmian służba miała trwać 25 lat. Teraz rząd planuje bardziej radykalne rozwiązania. Reforma ma obowiązywać od 1 stycznia 2012 r. i obejmie żołnierzy przyjętych do służby po tej dacie (żołnierze przyjęci do służby do końca 2011 roku zachowają stare przywileje).

Żołnierze przyjęci od 1 stycznia 2012r. będą musieli służyć do 60. (kobiety)i65. roku życia. Ich składki emerytalne będą gromadzone na kontach w ZUS i OFE. I analogicznie (jak w przypadku policjantów), im więcej pieniędzy odłożą, tym większą dostaną emeryturę. Na wysokość emerytury nie będzie miała wpływu więc wysokość ostatniej pensji - jak jest dziś.
Założenia reformy mają być znane 10 marca.

Opis zdjęcia| 3tys. zł brutto miesięcznie Tyle wynosi średnia emerytura policyjna i wojskowa
Opis zdjęcia| Książka „Emerytury i renty 2010“ w czwartek z „Gazetą“:kto ma prawo do wcześniejszej emerytury, waloryzacja i podwyżka świadczeń, renty i świadczenia przedemerytalne, zniżki i ulgi dla emerytów

Nadchodzi emerytalna burza 
  
Rzeczpospolita:  autor: ANDRZEJ WOŹNIAKOWSKI

Nie ma sensu administracyjne wydłużanie wieku emerytalnego. Każdy racjonalnie myślący Polak rozumie, że jeśli ma szansę na utrzymanie atrakcyjnej pracy, to warto z niej skorzystać - pisze socjolog i ekonomista

Od dłuższego czasu często pojawiają się dyskusje na temat zmian w systemie emerytalnym. Istotna część planu rozwoju i konsolidacji finansów poświęcona jest właśnie tej tematyce i nie ma w tym nic zaskakującego - nakłady na emerytury w skali całego kraju są bardzo wysokie, znacznie zwiększają deficyt budżetu państwa, a jednocześnie wielu przyszłych emerytów się obawia, że ich emerytury będą niezbyt duże.

II filar potęguje deficyt

Plan przedstawia kluczowe problemy związane z funkcjonowaniem systemu emerytalnego i niekorzystną relacją liczby osób pobierających świadczenia emerytalne do liczby osób aktywnych zawodowo, które opłacają składki na swoje przyszłe świadczenia. Kierunki rozwiązań przedstawione w planie nie budzą większych kontrowersji, ale szczegóły są w większości słabo zarysowane.

W rezultacie plan rozwoju i konsolidacji finansów w tej części można traktować raczej jako zaproszenie do publicznej dyskusji nad zmianami w systemie emerytalnym lub do jakiegoś nowego okrągłego stołu czy szczytu emerytalnego na wzór białego szczytu poświęconego reformie służby zdrowia.

Nasze dzisiejsze problemy z finansowaniem kosztów emerytur w dużej części są zdeterminowane przez wspomniany już niekorzystny stosunek liczby osób pobierających świadczenia emerytalne do liczby osób aktywnych zawodowo, które opłacają składki na swoje przyszłe świadczenia. Dodatkowymi czynnikami pogarszającymi sytuację ZUS są decyzje podjęte w przeszłości z myślą o długofalowym ratowaniu systemu emerytalnego, które jednak w krótkim okresie działają niekorzystnie.

Jednym z tych czynników jest obniżanie wymiaru składki na ZUS w przypadku małych jednoosobowych firm. Celem miało być zmniejszanie bezrobocia i zwiększanie liczby osób płacących składki na ZUS. Dzisiaj trudno się z tej decyzji wycofać, chociaż część samozatrudnionych, zamiast płacić wyższe składki na ZUS, wybrało ofertę funduszy inwestycyjnych prywatnych firm ubezpieczeniowych, czyli tzw. III filar.

Drugi, znacznie ważniejszy, czynnik wpływający na kondycję ZUS to reforma emerytalna, zgodnie z którą składki wprowadzane do instytucji reprezentujących II filar systemu emerytalnego omijają ZUS. II filar w przyszłości ma wypracowywać środki dla przyszłych emerytów i chyba dość efektywnie wspiera koniunkturę nagiełdzie i rynku papierów wartościowych, a w rezultacie poprawia koniunkturę w całej gospodarce, pomaga walczyć z bezrobociem i przyczynia się do tego, że więcej osób będzie miało pracę i mogło płacić składki na ZUS. Jednakże zdzisiejszej perspektywy II filar potęguje deficyt w budżecie ZUS.

Podstawowe działania, które mają przynieść zmniejszenie deficytu w budżecie ZUS, to wydłużenie wieku emerytalnego, ujednolicenie systemu emerytalnego iwłączenie do niego w miarę możliwości wszystkich grup mających rozwiązania „specjalne“, w tym rolników i służb mundurowych, i zwiększenie efektywności działania OFE. Mamy więc cztery podstawowe płaszczyzny dyskusji o zmianach w systemie emerytalnym: 1. Czy i w jakim stopniu można doprowadzić do zapewnienia wyższej efektywności inwestycji w OFE, czyli postawić trudniejsze zadania, niż przewidziano to na początku reformy 11 lat temu?
2. Jaki powinien być optymalny podział składki emerytalnej między OFE i ZUS?
3. Jak wydłużyć wiek emerytalny - ewolucyjnie czy radykalnie, - i jakich zachęt użyć?
4. Jak ujednolicić system emerytalny i dokonać likwidacji rozwiązań specjalnych dla służb mundurowych i rolników?

Wszystkie te problemy nie mają łatwych rozwiązań. OFE mają bardzo dobrze zorganizowany lobbing i chyba jako społeczeństwo chcemy po prostu wierzyć w efektywność prywatnych korporacji finansowych. Łatwo akceptujemy prawdę, że mistrzowie inwestycji giełdowych są wyjątkowi i muszą dużo zarabiać.

Z kolei ZUS ma szybko zmieniające się kierownictwa, mnóstwo problemów związanych z bieżącym zarządzaniem ogromną instytucją i brak chęci porywania się na następne zadania. Jednocześnie wizerunek ZUS jako instytucji jest niezbyt silny, jako że przez całe lata dziennikarze nie mający lepszych tematów pastwili się a to nad nietrafionymi inwestycjami budowlanymi, a to nad niepotrzebnymi marmurami, a to nad słynnym kontraktem na informatyzację. Z punktu widzenia rządu utrzymanie znacznej roli OFE w systemie emerytalnym jest zgodne z programowym nastawieniem na prywatyzację, deregulację i ograniczanie roli instytucji państwowych. Ponadto OFE mogą być niezwykle ważnym sprzymierzeńcem w prowadzeniu lobbingu na rzecz wydłużenia wieku emerytalnego, bo tuinteresy rządu i funduszy są zbieżne - dla rządu mniejsze wydatki na emerytury, a dla OFE dłuższe okresy wpłacania składek.

Wydłużenie wieku emerytalnego jest niezbędne, ale wydaje się, że rząd nie będzie naciskał na radykalne administracyjne rozwiązania, bo po prostu nie są potrzebne. Wyraźnie widać, że w wielu dziedzinach Polacy bardziej potrzebują nowego sposobu myślenia niż nowych przepisów. Jeśli nie pogorszy się wyraźnie sytuacja na rynku pracy, to bardziej skuteczne może być stosowanie zachęt ekonomicznych do późniejszego przechodzenia na emerytury niż nakazy administracyjne.

Każdy racjonalnie myślący Polak jest w stanie zrozumieć, że jeśli ma szansę na utrzymanie atrakcyjnej pracy i młodsi koledzy nie patrzą na niego jak na dinozaura, to warto z tej szansy skorzystać. Oczywiście inaczej jest, jeśli ktoś pracuje w zakładzie pracy zagrożonym upadłością lub redukcjami, atmosfera w firmie jest nieznośna, a wynagrodzenie mało atrakcyjne. Wtedy nawet stosunkowo młodzi ludzie mogą poczuć się chorzy i marzyć o jak najwcześniejszej emeryturze.

Kluczowymi elementami pomagającymi w opóźnieniu momentu przechodzenia na emeryturę są więc przede wszystkim korzyści materialne, minimalizowanie obaw przed utratą miejsca pracy oraz edukacja menedżerów i właścicieli firm, aby umieli tworzyć atmosferę sprzyjającą wydłużeniu okresu pracy.

Mundurowa ewolucja

Jeśli chodzi o ujednolicenie systemu emerytalnego i włączenie służb mundurowych do systemu powszechnego, to rząd przyjął w planie bardzo rozsądne podejście  i przewiduje powolny proces. Rząd z pewnością będzie chciał dobrze zaprezentować nasz kraj w czasie unijnej prezydencji Polski w 2011 roku i nie będzie skłonny do wikłania się w konflikty, które mogą zepsuć dobrą okazję do budowania dobrego wizerunku kraju. Jeśli stan finansów kraju rzeczywiście będzie zły, to łatwiej będzie szukać oszczędności przez wstrzymanie waloryzacji świadczeń dla osób już będących na emeryturze, niż ryzykować konflikty z grupami zawodowymi o kluczowym znaczeniu dla funkcjonowania państwa.

Włączenie służb mundurowych do powszechnego systemu emerytalnego nie przyniesie samych tylko korzyści. Być może koniecznością się stanie przyznanie większych uprawnień pracowniczych opartych na kodeksie pracy, trzeba będzie zrewidować ograniczenia w prawie do strajku. Przyjęcie kodeksowych regulacji dotyczących nadgodzin oraz pracy w niedziele i święta może się przyczynić do wzrostu kosztów policji. W związku z opóźnianiem momentu odchodzenia na emerytury może powstać problem nadmiernego rozwoju stanowisk pracy „przy biurku“, bo do wielu zadań wymagających sprawności fizycznej starsi pracownicy mogą być mało przydatni.

Wiejski stół

Kwestia reformy KRUS jest trudna politycznie i technicznie. W tej sytuacji dyskusje w rządzie nad sprawą KRUS muszą doprowadzić wcześniej czy później do kolejnego okrągłego stołu, tym razem wiejskiego, w sprawie wyrównywania szans cywilizacyjnych ludności wiejskiej.

Efekt tych dyskusji zapewne jednak będzie dla rządu znacznie bardziej kosztowny niż zyski ze zwiększenia liczby uczestników I i II filara powszechnego systemu emerytalnego. Silny nacisk opiniotwórczych środowisk zainteresowanych dokończeniem reformy systemu emerytalnego zapewne nie pozostawi rządowi innego wyjścia niż tylko kolejny okrągły stół ze środowiskami reprezentującymi interesy wsi.

Przebieg dyskusji nad systemem emerytalnym z pewnością będzie burzliwy. W telewizji i w prasie będziemy oglądali sprawozdania z różnych szczytów, konferencji prasowych i prezentacji stanowisk zarówno przez polityków, związkowców, jak i przez niezależnych ekonomistów. Jestem tylko ciekaw, czy ministrowi Michałowi Boniemu wystarczy sił, żeby uporać się z godzeniem rozbieżnych stanowisk w czasie kolejnych szczytów, czy też zmęczony skorzysta  z wcześniejszej emerytury.

Pełna wersja tekstu rp.pl/opinie

Informacja o autorze| ANDRZEJ WOŹNIAKOWSKI, Autor jest ekspertem w dziedzinie rynku pracy, adiunktem w Instytucie Pracy i Spraw Socjalnych. Wcześniej pracował m.in. w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej oraz w firmach konsultingowych: Ernst & Young, Capgemini i Hay Group