Działaczowi związkowemu nie można wypowiedzieć ani rozwiązać z nim umowy o pracę. Nie można też zmienić mu niekorzystnie warunków pracy lub płacy. Na takie działania musi się zgodzić zarząd zakładowej organizacji związkowej.

Firma chce powierzyć chronionemu działaczowi związkowemu czasowe wykonywanie innej pracy. Zmiana byłaby niekorzystna. Jeżeli podwładny nie wyrazi zgody, pracodawca musi o to wystąpić do zarządu związku zawodowego.

W firmach, w których działają związki zawodowe, wielu ich działaczy korzysta ze szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy. Wówczas pracodawca bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej nie może wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy ani zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika.

Niemożność rozwiązywania stosunku pracy jest zrozumiała, natomiast nie do końca jasny jest zakaz dokonywania niekorzystnych zmian w zakresie warunków pracy i płacy. Dość powszechnie utożsamia go się z zakazem dokonywania wypowiedzenia zmieniającego na podstawie przepisów kodeksu pracy.

Ustawodawca nie posłużył się jednak stwierdzeniem, że „pracodawca nie może wypowiedzieć warunków pracy lub płacy”. Użył on zwrotu szerszego „nie może zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy”. Jednostronna zmiana warunków pracy/płacy oznacza szerszy zakres aniżeli tylko wypowiedzenie zmieniające.

Zmiana warunków pracy

W tej sytuacji powstaje wątpliwość, czy decyzję taką w przypadku działaczy związkowych musi poprzedzać zgoda zarządu związku. Sąd Najwyższy w tezie wyroku z 29 września 2001 r. (I PKN 31/00, OSNP z 2002 nr 9, poz. 208) stwierdził, że zakaz jednostronnej zmiany warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika obejmuje nie tylko zmiany, które mogłyby być wprowadzone do umowy o pracę w drodze wypowiedzenia zmieniającego, lecz także i inne zmiany na niekorzyść pracownika, wprowadzone jednostronnie przez pracodawcę, dotyczące stosunku pracy opartego również na innych podstawach niż umowa o pracę.

Powierzenie innej pracy

Pracodawcy mają także możliwość w drodze jednostronnej decyzji powierzenia pracownikowi innej pracy na okres nieprzekraczający trzech miesięcy w roku. Czasowa zmiana rodzaju pracy jest jednostronną decyzją pracodawcy zmieniającą warunki pracy.

Gdy zmiana będzie niekorzystna dla działacza związkowego, będzie istniał obowiązek uzyskania zgody zakładowej organizacji związkowej. Oceny tego może dokonać wyłącznie pracownik. Zatem w sytuacji gdy firma nie uzyska zgody samego pracownika na powierzenie mu innej pracy, zobowiązana jest do pozyskania jej od zarządu związku.

Niekorzystne (jednostronne) zmiany w zakresie warunków pracy mogą wynikać także z regulacji wewnątrzzakładowych (układu zbiorowego pracy lub regulaminu pracy), jak np. zmiana organizacji pracy na danym stanowisku przez wprowadzenie pracy zmianowej lub innego systemu czasu pracy. Jeżeli pogarszają one sytuację związkowca, na zmianę także musi wyrazić zgodę zarząd związku.

Cofnięcie awansu

Pracodawca nie musi uzyskiwać zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej w sytuacji, gdy awansuje pracownika. Może się jednak zdarzyć, że awansowany pracownik nie radzi sobie na nowym stanowisku.

W takim przypadku cofnięcie awansu w drodze jednostronnej czynności prawnej polegającej na przeniesieniu na stanowisko poprzednie należy postrzegać jako niekorzystną zmianę warunków pracy i płacy, bo prowadzącą do powrotu na niższe, mniej prestiżowe stanowisko pracy.

Stąd też cofnięcie musi zostać dokonane za pomocą wypowiedzenia lub porozumienia zmieniającego. W przypadku wypowiedzenia umowy istnieje warunek uprzedniego uzyskania zgody zarządu związku (wyrok 21 sierpnia 2008 r., II PK 365/07, OSNP z 2010 nr 1 poz. 10).

16 proc. pracowników w Polsce należy do związków zawodowych

około 38 proc. policjantów należy NSZZ Policjantów

PRZYKŁAD

Musi być zgoda związku na czasowe powierzenie innej pracy

Pracodawca chce powierzyć chronionemu działaczowi związkowemu wykonywanie innej, niekorzystnej dla pracownika, pracy przez okres dwóch miesięcy. Firma chcąc ją powierzyć działaczowi związkowemu,s musi uprzednio uzyskać zgodę zarządu zakładowej organizacji związkowej. Nie może polecić pracownikowi jej wykonywania w drodze polecenia służbowego.

PODSTAWA PRAWNA

Art. 32 ust. 1 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 854).

Art. 42 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

Źródło: Dziennik Gazeta Prawna