Trybunał Konstytucyjny informuje.

Zdaniem Trybunału to w ustawie, a nie, jak dotychczas, w rozporządzeniach, powinny znaleźć się przepisy dotyczące rodzajów środków przymusu bezpośredniego oraz przesłanek ich zastosowania przez funkcjonariuszy CBA, Policji, ABW, Agencji Wywiadu i Straży Granicznej.

Podczas 96 posiedzenia Sejm wysłuchał informacji Trybunału Konstytucyjnego. Informację zaprezentował prezes Trybunału Konstytucyjnego Andrzej Rzepliński.
Trybunał Konstytucyjny jest organem niezależnym od Sejmu, ale raz w roku przedstawia mu informację o swej działalności w poprzednich dwunastu miesiącach. Są to przede wszystkim uwagi, dzięki którym ustawodawca ma większe szanse na zdobycie szerszej wiedzy o wadach i lukach w obowiązujących rozwiązaniach normatywnych, a w konsekwencji może, a nawet ma konstytucyjny obowiązek podjąć stosowne działania legislacyjne celem korekty aktualnego systemu prawnego.
Informację za 2010 r. przedstawił Izbie prezes Trybunału Andrzej Rzepliński. Powiedział m.in., że w ostatnich latach mniej więcej połowa spraw, przedkładanych w trybie kontroli abstrakcyjnej, konkretnej czy prewencyjnej, kończy się zwycięstwem prawodawcy,a mniej więcej połowa przypadków – jego porażką, co, z perspektywy porównawczej, świadczy o tym, że z jakością stanowionego w Polsce prawa nie jest tak źle, jak się często słyszy. W tym kontekście prezes zwrócił uwagę na znaczenie zdań odrębnych formułowanych przy orzekaniu. W zeszłym roku na 68 wyroków sędziowie złożyli je w dwunastu przypadkach. „Nie należy traktować ich jako coś sensacyjnego – zaznaczył – ale raczej jako wartość dodaną w dorobku Trybunału Konstytucyjnego. Pokazują one bowiem inny punkt widzenia, będąc swoista kroplą, która zaczyna drążyć skałę, co ułatwia później bardziej dojrzałe wyrokowanie, lepiej służące ochronie praw obywatelskich i sprawniejszemu działaniu państwa”.
Andrzej Rzepliński poinformował, że w zeszłym roku wpłynęło do Trybunału Konstytucyjnego łącznie 455 spraw, przy czym aż 351 stanowiły skargi indywidualne obywateli albo innych podmiotów prawnych. Głównie dążyły one do podważenia przepisów, które były podstawą ostatecznej decyzji administracyjnej, czy też finalnego rozstrzygnięcia sądów.
W porównaniu z latami poprzednimi notowano systematyczny wzrost liczby wpływających skarg konstytucyjnych, przy spadku liczby spraw wnoszonych przez podmioty mające ogólną legitymację do inicjowania kontroli norm. W trybie kontroli prewencyjnej, czyli przed podpisaniem ustawy, w zeszłym roku Prezydent RP dwukrotnie skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie konstytucyjności złożonej na jego biurku ustawy. W przypadku kontroli następczej, inicjowanej już po opublikowaniu stanu normatywnego, 10 wniosków skierował Rzecznik Praw Obywatelskich. Po jednej sprawie dotyczącej tego typu kontroli wnieśli: Prezydent RP, Prokurator Generalny i Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego.
Bardzo istotną część pracy Trybunału stanowią kontrole spraw przedłożonych w formie pytań prawnych przez sądy powszechne i administracyjne. To one pozostają głównym partnerem TK w procesie eliminowania z systemu prawnego wad niekonstytucyjności przepisów. Ogółem w 2010 r. do merytorycznego rozpoznania wpłynęło 108 spraw, wydano 117 orzeczeń kończących postępowanie na etapie merytorycznym, w tym 68 wyroków i 49 postanowień o umorzeniu postępowania. Rozpoznano zatem więcej spraw, niż ich wpłynęło w okresie objętym informacją, gdyż odrabiano także zaległości z poprzedniego roku.
Głośną, istotną, szeroko komentowaną zarówno w Polsce, jak i za granicą, była kwestia zgodności z naszą konstytucją Traktatu z Lizbony. Rozstrzygając tę sprawę, TK zajął stanowisko, zgodnie z którym umowa reformująca Unię Europejską, ratyfikowana w trybie art. 90 Konstytucji RP, a zatem po spełnieniu wyższych wymogów proceduralnych niż w przypadku jej nowelizacji, korzysta ze szczególnie silnego domniemania zgodności z ustawą zasadniczą. Domniemanie konstytucyjności takiego traktatu obalone może być dopiero wówczas, gdy niemożliwe byłoby ustalenie takiej interpretacji jego i konstytucji postanowień, która pozwoliłaby stwierdzić niezgodność tych dwóch aktów prawnych. Przy okazji rozpatrywania tej skargi sformułowano także pogląd dotyczący granic integracji, czyli dopuszczalności przekazywania kompetencji na rzecz Unii Europejskiej.
Trybunał orzekł, że stanowią ją czynniki określające tożsamość konstytucyjną Rzeczypospolitej: poszanowanie polskiej państwowości, demokracji, zasady państwa prawnego i sprawiedliwości społecznej oraz określające podstawy naszego ustroju gospodarczego, a także zapewniające ochronę godności człowieka oraz praw i wolności konstytucyjnych.
Trybunał orzekł jednocześnie,że przekazanie kompetencji nie może prowadzić do sytuacji, w której państwo przestałoby funkcjonować jako podmiot suwerenny i demokratyczny. Kolejna istotna sprawa dotyczyła dopuszczalności okresowego ograniczenia wysokości subwencji dla ugrupowań politycznych. Rozstrzygając ją, Trybunał wyszedł z założenia, że postanowienia konstytucyjne nie przesądzają o określonym, wyłącznie dopuszczalnym modelu finansowania partii w Polsce. Ustawodawca korzysta w tej materii ze znacznej swobody.
Niedopuszczalne byłoby dopiero takie ograniczenie źródeł dochodów tych podmiotów, które uniemożliwiałoby albo znacznie utrudniało ich funkcjonowanie,rodząc przez to zagrożenie dla bytu partii oraz ich ustrojowej roli, czyli bycia podstawą pluralizmu politycznego w każdym demokratycznym państwie. Ponadto przewidzianą redukcję subwencji TK uznał za proporcjonalną i uzasadnioną w związku z koniecznością zachowania równowagi budżetowej i podjęcia działań w celu obniżenia deficytu budżetowego. Wypowiadając się natomiast o delegalizacji ugrupowań politycznych (chodziło o Samoobronę), TK uznał, że środek ten w państwie demokratycznym należy stosować jedynie w ostateczności, restrykcyjnie interpretując przesłanki pozwalające na likwidację. Dlatego też niezbędne jest wykazanie, iż działalność lub cele statutowe danej partii są sprzeczne z co najmniej jednym z zakazów ustanowionych w art. 13 ustawy zasadniczej, a więc z zakazem odwoływania się do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu; z zakazem dopuszczania w programach lub działalności partii politycznej nienawiści rasowej i narodowościowej; z zakazem stosowania przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo z zakazem utajniania struktur lub członkostwa Mówiąc o realizacji wyroków Trybunału, A. Rzepliński podkreślił, że często zdarza się tak, iż dla usunięcia z systemu prawnego rozwiązań obarczonych wadą niekonstytucyjności nie wystarcza jedynie wyrok Trybunału, który błędną regulację uchyla. Ta tzw. derogacja trybunalska często powoduje wystąpienie luki w systemie, blokuje możliwość przeprowadzenia określonej procedury bądź skutkuje pozostawieniem pewnych zagadnień poza regulacją prawną. Wówczas niezbędna staje się interwencja prawodawcy. Trybunał zwraca uwagę na konieczność jej podejmowania w uzasadnieniach swoich orzeczeń albo w specjalnie wydanych w tym celu postanowieniach sygnalizacyjnych. W roku 2010 przesłał 5 takich postanowień. Przykładowo, wskazano m.in. na konieczność ustawowego przesądzenia, że pozostawanie osoby wymagającej opieki w związku małżeńskim nie stanowi negatywnej przesłanki dostępu do świadczenia pielęgnacyjnego w sytuacji, gdy małżonek tej osoby również jest osobą niepełnosprawną, a opiekunem obojga jest ich dziecko. Dotychczasowa regulacja przewidywała, że świadczenie pielęgnacyjne przysługuje jedynie wówczas, gdy osoba zainteresowana nie pozostaje w związku małżeńskim. W 2010 r. Trybunał dostrzegł również konieczność uregulowania stosunków prawnych między stronami umowy deweloperskiej oraz wskazał na pilną potrzebę enumeratywnego przedstawienia w ustawie wykazu przestępstw, w przedmiocie których mogą być prowadzone czynności operacyjne przez ABW i AW. Zasygnalizował także konieczność właściwego rozdziału materii prawodawczej między ustawę a rozporządzenie w zakresie spraw policyjnych. To bowiem w ustawie, a nie, jak dotychczas, w rozporządzeniach, powinny znaleźć się przepisy dotyczące rodzajów środków przymusu bezpośredniego oraz przesłanek ich zastosowania przez funkcjonariuszy CBA, Policji, ABW, Agencji Wywiadu i Straży Granicznej. Wskazane postanowienia sygnalizacyjne, jak również inne postulaty de lege ferenda (na przyszłość) ujęte przez Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniach wyroków oczekują na realizację przez prawodawcę. Powinien on zająć się nimi, co wynika choćby z zasady współdziałania władz, jak również z zasady ostateczności i mocy powszechnie obowiązującej orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego – dodał A. Rzepliński, odnotowując jednak, że w ostatnich kilku latach zaszły bardzo pozytywne zmiany w obszarze realizacji wyroków TK.
Prowadzący obrady marszałek Sejmu stwierdził, że Izba wysłuchała informacji o istotnych problemach wynikających z działalności Trybunału Konstytucyjnego w 2010 r. Poseł Witold Pahl (PO) poinformował, że komisje: Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Ustawodawcza zapoznały się z informacją.

Źródło: http://www.sejm.gov.pl/wydarzenia/kronika/kronika.htm