OPINIA
Prezydium Zarządu Wojewódzkiego NSZZ Policjantów województwa wielkopolskiego do „Założeń do ustawy o emeryturach i rentach dla funkcjonariuszy służb mundurowych.

Prezydium Zarządu Wojewódzkiego po szczegółowej analizie przesłanych w dniu 30 stycznia 2009 roku przez ZG NSZZ Policjantów „założeń MSWiA do ustawy o emeryturach i rentach dla funkcjonariuszy służb mundurowych” wyraża zdecydowany sprzeciw wprowadzeniu ich w życie.

 Powodem sprzeciwu są następujące argumenty:

1. Naruszenie konstytucyjnej zasady ochrony praw nabytych oraz zaufania do Państwa.

Zarówno w poprzednim jak i w aktualnym stanie prawnym zasada ochrony praw nabytych wywodzona jest z ogólnej zasady państwa prawnego, na równi z dwiema innymi fundamentalnymi zasadami ustrojowymi - państwa demokratycznego i państwa sprawiedliwego. Zasady te są obecnie wyrażone w art. 2 Konstytucji RP. 

Ocena dopuszczalności ograniczeń praw podmiotowych wymaga zatem rozważenia: 1) czy wprowadzone ograniczenia znajdują podstawę w innych normach, zasadach lub wartościach konstytucyjnych, 2) czy nie istnieje możliwość realizacji danej normy, zasady lub wartości konstytucyjnej bez naruszania praw nabytych, 3) czy wartościom konstytucyjnym, dla realizacji których prawodawca ogranicza prawa nabyte, można w danej konkretnej sytuacji przyznać pierwszeństwo przed wartościami znajdującymi się u  podstaw zasady ochrony praw nabytych, 4) czy prawodawca podjął niezbędne działania mające na celu zapewnienie jednostce warunków do przystosowania się do nowej reguły.

W wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 stycznia 2000 r., K. 18/99 stwierdzono, że u podstaw   praw nabytych znajduje się dążenie do zapewnienia jednostce bezpieczeństwa prawnego i umożliwienia jej racjonalnego planowania przyszłych działań. Ocena dopuszczalności wyjątków od zasady ochrony praw nabytych wymaga, zdaniem Trybunału, rozważenia na ile oczekiwanie jednostki dotyczące ochrony praw nabytych jest usprawiedliwione, ponieważ zasada ochrony praw nabytych chroni wyłącznie oczekiwania usprawiedliwione i racjonalne.

Funkcjonariusze, którzy zawarli kontrakt z Państwem muszą mieć pewność, że nie zostanie on zmieniony w czasie jego obowiązywania. W tym konkretnym przypadku tak się dzieje. Ponad 60 tysięcy policjantów, którzy zostali przyjęci do służby po 1 stycznia 1999 roku, bez żadnych racjonalnych przesłanek zostanie objętych nowym systemem emerytalnym, pozostali będą mieli prawo wyboru lub w ogóle nowy system ich nie będzie obejmował. Takie rozwiązanie jest nieusprawiedliwione i nieracjonalne.
 
Zgodnie z ustalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego w sferze praw emerytalno-rentowych zasadą ochrony praw nabytych objęte są zarówno prawa nabyte w drodze skonkretyzowanych decyzji, przyznających świadczenia, jak i prawa nabyte ”in abstracto” zgodnie z ustawą przed zgłoszeniem wniosku o ich przyznanie. 

Zasada ochrony praw nabytych jest traktowana jako jeden z podstawowych elementów państwa demokratycznego. Stanowi regułę ogólną przewijającą się przez cały system prawny, szczególnie istotną w prawie cywilnym. Polega na zakazie arbitralnego odbierania lub ograniczania praw podmiotowych - zawartych w normach ogólnych obowiązujących z mocy konstytucji - przez zmianę przepisu prawa.
W konsekwencji dochodzi do naruszenia kolejnej zasady konstytucyjnej jaką jest zasada zaufania obywatela do Państwa. 

Prezydent Rzeczypospolitej Lech Kaczyński uważa, że planowane, niekorzystne dla żołnierzy i funkcjonariuszy, przepisy mogą doprowadzić do zachwiania normalnego funkcjonowania służb mundurowych. W przypadku, gdyby takie regulacje weszły w życie osoby już dzisiaj posiadające uprawnienia emerytalne będą bowiem o wiele częściej decydować się na odejście ze służby, aby nie stracić prawa do pobierania korzystniejszych świadczeń.

Rzeczpospolita Polska musi być dla swoich obywateli partnerem wiarygodnym. Szczególnie ważna jest zaś wiarygodność Państwa wobec tych, którzy służąc jego bezpieczeństwu narażają własne zdrowie i życie. Dlatego też Prezydent RP jest zdania, iż nie powinno się w sposób niekorzystny zmieniać istotnych zasad, na których wstępowali oni do służby.

Jak pokazują doświadczenia innych państw, stabilny i preferencyjny system emerytalny jest jednym z podstawowych elementów systemu motywacyjnego dla kandydatów do służby w mundurze.

W ocenie Zarządu Wojewódzkiego, ewentualne nowe rozwiązania po bardzo szerokiej konsultacji powinny dotyczyć nowo przyjętych policjantów.

Przedstawione założenia wbrew deklaracjom nie są motywacyjne, ponieważ policjant po osiągnięciu wieku 55 emerytalnego lat życia  i 25 lat służby nie ma żadnej motywacji aby dalej kontynuować służbę, gdyż jego emerytura będzie wynosić 80 %.

W obecnym systemie po 28 latach służby można otrzymać 75% oraz kolejne 5% z tytułu uszczerbku na zdrowiu, co w sumie daje 80%. Powstaje pytanie gdzie tu jest motywacja.

Nic nie stoi na przeszkodzie aby zmienić zasady naliczania wysługi lat po 25 latach służby, co zachęci funkcjonariuszy do dłuższej pracy i osiągnięcia nawet 100% emerytury.

2. Destabilizacja służby


Istnieje potencjalne ryzyko, że w 2009 roku ze służby odejdzie ponad 15 tysięcy policjantów, plus 3 tysiące wakatów (w województwie wielkopolskim do chwili obecnej wolę odejścia z Policji zadeklarowało 400 policjantów, przy prawie 150 wakatach) którzy nie będą widzieli perspektywy dalszej wydłużonej nawet o kilka lat służby.

Taka sytuacja spowoduje pogorszenie stanu bezpieczeństwa mieszkańców Polski, w tym i Wielkopolski. Zarząd Wojewódzki nie może takiego stanu akceptować w interesie policjantów, służby i bezpieczeństwa wewnętrznego Kraju.

Pozbywanie się w chwili obecnej wielu bardzo doświadczonych policjantów to marnotrawstwo, patrząc na fakt, że w Policji brakuje osób zdolnych i kompetentnych, którzy swoją wiedzę i doświadczenie mogą przekazać młodszym Koleżankom i Kolegom.

Sfrustrowani policjanci, którzy utracili zaufanie do Państwa, w poczuciu krzywdy zapewne podejmą działania, przy wsparciu NSZZ Policjantów, mające na celu zablokowanie niekorzystnych rozwiązań.

Sytuacja obecna przypomina podobne działania resortu w latach reformy administracji publicznej w 1999 roku, gdzie w wyniku braku rzetelnej informacji niepotrzebnie odeszło ze służby ponad 10 tys. funkcjonariuszy. Sytuacja ta miała miejsce podobnie w latach 2005-2007, w którym to okresie odeszło ze służby ponad 22 tys. funkcjonariuszy powodując olbrzymie straty finansowe i kadrowe. Tylko te dwa okresy spowodowały łącznie, niczym nieuzasadniony, kilkumiliardowy wydatek z budżetu państwa, co kwalifikuje się do rozpatrzenia przez Trybunał Stanu.

Postawa Ministerstwa prowadzi do braku zaufania funkcjonariuszy do swojego Ministra i destabilizuje nasze służby. Postępowanie takie jako niezgodne z zasadami funkcjonowania demokratycznego państwa prawa i wywołuje nasz zdecydowany sprzeciw.

3. Niekorzystne podstawy naliczania emerytury.

Przedstawiony w założeniach sposób jest zdecydowanie gorszy od obecnego, i spowoduje, że wysokość emerytury będzie niższa. Jest to kolejny sposób poszukiwania oszczędności.

4. Niekorzystny sposób naliczania renty inwalidzkiej.

Przyjęcie jako rozwiązania wieku służby od którego jest uzależnione świadczenie jest nieporozumieniem. Jest oczywistym ,że policjant doznał uszczerbku w związku ze służbą w interesie Państwa i świadczenie powinno być w wysokości co najmniej pobieranego uposażenia wraz z dodatkami. Inne rozwiązanie to działanie podrywające zaufania funkcjonariusza publicznego do swojego Państwa.

5. Wzrost biurokracji.

Założenia mówią, że do emerytury nie będzie się wliczać innych lat pracy, ma to czynić ZUS. Powstaje pytanie gdzie tu widać logikę i oszczędności. W rzeczywistości policjant będzie korzystał z dwóch systemów.

6. Przywileje emerytalno - rentowe to nadużycie ze strony polityków i ekonomistów.

Zawód policjant, to zawód jako jedyny w grupie zawodów mundurowych gdzie narażenie na utratę życia i zdrowia jest stałe. Patrząc na brak gratyfikacji za nadgodziny, służbę w dni wolne i święta, brak możliwości uzyskania lokalu mieszkalnego, niskie płace odstające od standardów europejskich, niedostateczne wyposażenie osobiste oraz złe warunki służby świadczenie jakim jest emerytura policyjna jest w zasadzie jedynym argumentem podjęcia służby w Policji. Ekonomiści, którym „marzy” się wprowadzenie do służb mundurowych „gospodarki wolnorynkowej” , w tym również Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji (patrz priorytety Ministerstwa na 2009 rok) oprócz myśli o oszczędnościach nie przyświeca żadna inna idea. Ekonomiści nie potrafili przewidzieć zbliżającego się kryzysu, więc nie powinni mieć wpływu na kształtowanie systemu emerytalno – rentowego funkcjonariuszy służb mundurowych.

Warto aby Ministerstwo zanim podejmie jakiekolwiek działania przedstawi ocenę stanu zdrowia policjanta po 10, 15, 20, 25, 30 latach służby.

Kolejnym nieporozumieniem jest powoływanie się na rozwiązania w innych krajach europejskich.

Należy przedstawić wysokość emerytury lub renty policyjnej (w przeliczeniu na polska walutę) policjantów pracujących np. w Anglii, Niemczech lub Holandii, a wówczas okaże się o czym tak naprawdę mówimy.

Dla oponentów obecnego rozwiązania przypominamy, że podobny system emerytalny funkcjonował w Polsce w okresie międzywojennym. Czyżby politycy o tym zapomnieli. Mówienie, że jest to rozwiązanie z okresu komunistycznego lub było wprowadzone z powodów braku środków na płace policjantów to absurd.

7. Złamanie zasad dialogu społecznego

W Polsce rangę dialogu społecznego podkreśla Konstytucja. W jej Preambule istnieje odniesienie do dialogu społecznego jako podstawowej zasady, którą rządzi się państwo. Natomiast w Rozdziale I, art. 20 możemy przeczytać, że dialog społeczny i współpraca "partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej".

Dialog społeczny ma w Polsce długie tradycje, jakkolwiek jego obecny poziom rozwoju nie dorównuje temu z krajów UE. Jak pisze prof. W. Pańków w Piśmie Dialogu Społecznego: "Już u schyłku Średniowiecza uformowało się w Polsce tzw. Państwo Zgody, co znalazło swój wyraz w uchwalonej w 1505 roku konstytucji "Nihil novi". Wprowadziła ona i utrwaliła praktykę obowiązkowej umowy władcy z dwoma głównymi stanami ówczesnego polskiego społeczeństwa, tzn. senatorskim i szlacheckim, która to umowa określała m.in. tzw. wolności obywateli i zobowiązania władcy względem tych obywateli.

Medialny sposób przekazywania założeń 100 tysięcznej grupie zawodowej chroniącej bezpieczeństwo 40 – to milionowego Narodu jest niedopuszczalne i szkodzi wizerunkowi Państwa w zjednoczonej Europie.

Sposób opiniowania założeń jest sprzeczny z art. 19 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 roku o związkach zawodowych, który daje organizacjom termin nie krótszy niż 30 dni. Takie postępowanie utrudnia funkcjonowanie NSZZ Policjantów, a co za ty idzie realizację uprawnień ustawowych i statutowych w tak ważnej sprawie.

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji swoimi, nieodpowiedzialnymi wystąpieniami publicznymi próbuje deprecjonować funkcjonowanie NSZZ Policjantów, a nawet kwestionować jego funkcjonowanie w demokratyczny Państwie.

8. Kryzys finansowy a założenia.
Rząd RP wykorzystując kryzys gospodarczy Państwa, w tym również Policji           ( niedobór finansowy na poziomie 1 miliarda złotych) próbuje wprowadzić bez rzeczowych i popartych szczegółowymi danymi konsultacji, rozwiązania, których jedynym celem są oszczędności, szkodzące bezpieczeństwo Polaków.

Mając na uwadze powyższe fakty Zarząd Wojewódzki NSZZ Policjantów akceptuje opracowany przez Prezydium ZG NSZZ Policjantów plan działania Związku w celu ochrony żywotnych interesów funkcjonariuszy Policji.  

Jednocześnie Związek powinien poszukiwać „niekonwencjonalnych” rozwiązań, z wykorzystaniem całego środowiska zawodowego celem zablokowania niekorzystnych rozwiązań zawartych w założeniach.

Nie do przecenienia jest w tej historycznej sytuacji postawa kierownictwa polskiej Policji, które musi mieć odwagę wyrażenia swojej negatywnej opinii do przedłożonych rozwiązań.

NSZZ Policjantów nie powinien brać odpowiedzialności za powstałą w Policji sytuację, o której nie jest i nie był rzetelnie informowany mimo ,że od dłuższego czasu przestrzegał o możliwości powstania problemów.

W przeciwnym wypadku powstanie wśród policjantów przekonanie, że ich zwierzchnicy realizują polecania Ministra nie mając odwagi przeciwstawienia się nieracjonalnym rozwiązaniom.

Końcowym efektem pasywnej postawy kierownictwa polskiej Policji będzie całkowita utrata zaufania i protesty, których rozmiar i formy mogą przybrać nieznane dotychczas skutki.

      Wiceprzewodniczący                                              Przewodniczący
     ZW NSZZ Policjantów                                          ZW NSZZ Policjantów
województwa wielkopolskiego                                województwa wielkopolskiego

   /-/ mł. asp. Dariusz ŻAK                                  /-/ podinsp. mgr Andrzej SZARY

Do wiadomości:
Wielkopolski Komendant Wojewódzki Policji
ZT NSZZ Policjantów województwa wielkopolskiego
ZG NSZZ Policjantów
Kierownicy Jednostek Policji województwa wielkopolskiego