Skarga na przewlekłość również w postępowaniu dyscyplinarnym

W postępowaniach dyscyplinarnych powinno być możliwe wniesienie skargi na przewlekłość. Przyspieszyłoby to ich przebieg i zapobiegało przedawnieniom deliktów dyscyplinarnych – stwierdziła rzecznik praw obywatelskich prof. Irena Lipowicz.

„Skoro według standardów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka elementem prawa do sądu jest m.in. prawo do rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, to zasadę tę powinny również stosować organy dyscyplinarne” – uważa prof. Lipowicz. Tymczasem obecna regulacja jest niekorzystna zarówno dla pokrzywdzonego, jak i obwinionego w postępowaniu dyscyplinarnym. Pokrzywdzeni twierdzą, że organy dyscyplinarne posługują się obstrukcją procesową, aby doprowadzić do przedawnienia deliktu i uniknięcia odpowiedzialności przez obwinionych. Z kolei obwinionych nadmierne przedłużanie się postępowania naraża na utrudnienia w wykonywaniu pracy zawodowej i przeciągającą się środowiskową infamię.

„Wydanie orzeczenia dyscyplinarnego w rozsądnym czasie ma istotne znaczenie dla ochrony praw jednostki i budowy wizerunku prawniczych samorządów zawodów zaufania publicznego” – podkreśla RPO. Przypomniała przy tym skargę, którą wniosła Helsińska Fundacja Praw Człowieka do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu w sprawie naruszenia przez państwo polskie Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Chodziło o postępowanie toczące się przed Sądem Dyscyplinarnym Izby Adwokackiej przez cztery lata. Dotyczyło ono nierzetelnego prowadzenia sprawy przez obrońcę, a następnie zostało umorzone ze względu na upływ terminu przedawnienia karalności deliktu dyscyplinarnego.

Analiza skarg wpływających do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wykazała, że przewlekły sposób prowadzenia postępowań dyscyplinarnych wobec osób wykonujących wolne zawody prawnicze (adwokaci, radcowie prawni, notariusze) uznać należy za słabość o kluczowym znaczeniu dla sprawności oraz skuteczności tych procedur. Zjawisko to występuje na etapie postępowania prowadzonego przez rzeczników dyscyplinarnych oraz właściwy sąd dyscyplinarny. Obecna sytuacja jest niekorzystna zarówno dla pokrzywdzonego, jak i dla obwinionego w postępowaniu dyscyplinarnym. Postępowania wyjaśniające i dyscyplinarne są postępowaniami o charakterze represyjnym i już sam fakt ich prowadzenia rodzi dla obwinionego negatywne skutki. W wyniku przewlekłości działania organów do spraw odpowiedzialności dyscyplinarnej osoba, wobec której toczy się postępowanie, jest narażona na dolegliwości i utrudnienia w pracy zawodowej w dłuższym okresie czasu, bez formalnego orzeczenia o popełnieniu przez nią deliktu dyscyplinarnego oraz bez możliwości skorzystania ze środka przeciwdziałającego przewlekłości takiego postępowania. Z drugiej strony, w skargach osób pokrzywdzonych działaniem obwinionego w postępowaniu dyscyplinarnym, wpływających do Biura Rzecznika, dominuje pogląd, że obwiniony oraz organy dyscyplinarne posługują się obstrukcją procesową w celu doprowadzenia do przedawnienia deliktu dyscyplinarnego i uniknięcia odpowiedzialności przez obwinionych.  W przekonaniu Rzecznika konieczne jest objęcie wskazanych postępowań dyscyplinarnych przepisami ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez zbędnej zwłoki. Takie rozwiązanie zapewniłoby instrument prawny przeciwdziałający przewlekłości tych postępowań, a w konsekwencji zapobiegałoby przedawnieniom deliktów dyscyplinarnych.

Wystąpienie do MS ws. przewlekłości postępowań dyscyplinarnych wobec wykonujących wolne zawody prawnicze.pdf