Pozew zbiorowy w postępowaniu grupowym!!!
 
W ostatnich dniach pojawiły się w mediach doniesienia o zamiarze wystąpienia przez poszkodowanych przez powódź mieszkańców oraz przedsiębiorców z Sandomierza z pozwem zbiorowym przeciwko Skarbowi Państwa. Zdaniem poszkodowanych zaniedbano m.in. obowiązek zapewnienia obywatelom bezpieczeństwa. Nie pogłębiano koryta Wisły, nie remontowano wałów, a jeśli były remonty, to niezgodne z prawem melioracyjnym i wymogami unijnymi.

Instytucja pozwu zbiorowego znana jest nam do tej pory głównie z książek oraz filmów obrazujących procesy toczące się w USA (class action). Przeżywa ona jednak swój rozwój również w Europie. Duża część tych postępowań, w szczególności takich gdzie poszkodowanych jest naprawdę dużo (nawet kilka tysięcy), a co za tym idzie wysokość potencjalnych roszczeń jest znaczna, kończy się ugodą. Niekorzystny dla pozwanego wyrok oznacza bowiem w takiej sytuacji konieczność zapłaty wielomilionowych kwot i może skończyć się dla niego upadłością.

Za sprawą Ustawy z dnia 17 grudnia 2009 roku o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Ustawa), od 19 lipca 2010 roku pozwy zbiorowe będą mogły znaleźć zastosowanie także w polskim systemie prawnym.

Postępowaniem grupowym mogą być objęte roszczenia jednego rodzaju, dochodzone przez co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Ustawa znajdzie zastosowanie w sprawach o roszczenia o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych. Chodzić tu może o takie zdarzenia jak wypadki, katastrofy, czy też wprowadzenie do obrotu np. leku wywołującego niechciane skutki uboczne.

O tym czy dane roszczenie może być rozpatrywane w ramach postępowania grupowego sąd będzie rozstrzygał postanowieniem, na które przysługuje zażalenie.

Powództwo w postępowaniu grupowym wytacza reprezentant grupy, którym może być osoba będąca członkiem grupy albo powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów w zakresie przysługujących im uprawnień. Strona powodowa powinna być reprezentowana przez adwokata lub radcę prawnego.

Jako istotny element obrony pozwanego w postępowaniu grupowym należy wskazać, na możliwość żądania od powoda złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu. Termin wpłacenia kaucji oraz jej wysokość, która nie może być wyższa niż 20 % wartości przedmiotu sporu, wyznaczy sąd mając na względzie prawdopodobną sumę kosztów, które poniesie pozwany. Na postanowienie sądu w przedmiocie kaucji stronom będzie przysługiwać zażalenie.

Cechą charakterystyczną opisywanej regulacji, jest przystąpienie do grupy występującej z danym roszczeniem osób, których roszenia mogą być objęte postępowaniem grupowym oraz skutki jakie się z tym wiążą. Ewentualny wyrok, podobnie jak ma to miejsce np. w Wielkiej Brytanii, Szwecji czy Brazylii, nie będzie bowiem dotyczył osób, które nie przystąpiły do grupy lub z niej wystąpiły (model opt – in.).

Na świecie, w USA, Holandii czy Izraelu, występuje również model opt – out, który zakłada, że dane postępowanie grupowe obejmuje wszystkie osoby, których dotyczy zdarzenie będące przedmiotem tego postępowania, a które nie muszą być formalnymi uczestnikami danego postępowania. Do grupy można przystąpić, zarówno już na etapie wnoszenia pozwu, jak też po ogłoszeniu o wszczęciu postępowania grupowego.

Opłata sądowa od pozwu w postępowaniu grupowym wynosi 2 % wartości przedmiotu postępowania, nie może być jednak większa niż 100 000 złotych.

Podsumowując, celem postępowania grupowego jest stworzenie możliwości rozstrzygnięcia wielu podobnych spraw różnych osób w jednym postępowaniu.

Wskazywane przez ustawodawcę zalety tego postępowania to m.in. ekonomia wymiaru sprawiedliwości czy ujednolicenie rozstrzygnięć w podobnych sprawach, jak też odciążenie sądów od rozpatrywania wielu podobnych spraw różnych podmiotów oraz zmniejszenie kosztów postępowania (np. wspólne postępowanie dowodowe).

Krytycy postępowania grupowego wskazują natomiast, iż nie przyczyni się ono do przyśpieszenia dochodzenia roszczeń, a konieczność wpłacenia przez stronę powodową kaucji na zabezpieczenie kosztów pozwanego, w wysokości aż do 20% wartości przedmiotu sporu, może oznaczać, iż postępowanie grupowe nie będzie tańsze od tradycyjnego.

Istotnym, z praktycznego punktu widzenia, pytaniem jest to, czy postępowania zbiorowe, podobnie jak ma to miejsce w USA, w większości wypadków będą kończyć się ugodą.

POBIERZ USTAWĘ